HISTORIA

Pierwszy zamysł powołania do życia w Kielcach gimnazjum katolickiego pojawił się w środowisku duchownych 28 kwietnia 1920 roku. Rok później na zebraniu księży dziekanów i kapłanów, delegatów Diecezjalnego Koła „Praca” padł wniosek ks. Kazimierza Dworaka powołania do życia szkoły średniej „opartej na zasadach wychowawczych, chrześcijańskich i narodowych”. Wynikiem tego zebrania było także powołanie Komitetu Organizacyjnego (tworzyli go: ks. Kazimierz Dworak, ks. Michał Klepacz, ks. Franciszek Sonik i ks. Jan Zdanowski), który zajął się zbieraniem funduszy i wyszukaniem miejsca lokalizacji „szkoły biskupiej” oraz skompletowaniem grona nauczycielskiego.

Zakupiono, a następnie zaadaptowano dla potrzeb gimnazjum dwie kamienice przy ul. Hipotecznej (dziś Słowackiego 5). Gdy na ogłoszenie o zapisach kandydatów do nowej szkoły odpowiedziało wielu chętnych sprawa wykwaterowania dotychczasowych lokatorów była nie załatwiona. W tej sytuacji podjęto decyzję budowy nowego gmachu szkolnego.

Pod koniec 1922 roku zakupiono ponad 36 morgów ziemi leżącej przy dzisiejszej ulicy Źródłowej, a w 1924 roku rozpoczęto budowę nowego budynku według projektu inż. Wacława Nowakowskiego. 6 czerwca 1923 roku Kuratorium udzieliło koncesji na otwarcie Prywatnego Gimnazjum Męskiego w Kielcach, a rok później uznało nazwę szkoły w brzmieniu Prywatne Gimnazjum Męskie im. św. Stanisława Kostki w Kielcach. Pierwszym dyrektorem został ks. Kazimierz Dworak.

Od początku istnienia szkoła cieszyła się popularnością. Nowi uczniowie dostawali wyposażenie, począwszy od łóżka, umundurowania letniego i zimowego, a skończywszy na serwetkach i chusteczkach do nosa. We wrześniu 1927 roku została otwarta nowoczesna szkoła wraz z internatem. Grono nauczycielskie „Biskupiaka” składało się z profesorów miejscowych szkół średnich i powszechnych. W roku szkolnym 1923/24 było 9 nauczycieli, a w latach 1927 – 1931 utrzymywała się stała liczba 13 pedagogów. Do 1927 roku dyrektorem szkoły był ks. K. Dworak.

Po jego rezygnacji (z powodów zdrowotnych) 19 lipca 1927 r. stanowisko dyrektora objął ks. E. Gielniewski, profesor Seminarium Duchownego, również bardzo zasłużony dla Gimnazjum. Dyrektorów wspomagali dwaj profesorowie z Seminarium Duchownego, z tytułem inspektora, księża: Paweł Tochowicz i Szczepan Sobalkowski. Zespół nauczycielski w składzie: Józef Rachwał (j. polski), Jan Gmytrasiewicz (matematyka), Walery Topolski (przyroda), Kamil Słomkowski (śpiew i muzyka), Kazimierz Lic, a później Józef Święcicki (historia i geografia) prezentował bardzo dobry stopień przygotowania zawodowego. Lekarzem szkolnym był Jan Bularski, a sekretarzem gimnazjalnym ks. A. Drygas, po nim zaś Zenon Gołębiowski. W efekcie pracy całego zespołu osiągnięto wysoki poziom nauczania. Pracę dydaktyczną utrudniał brak pomocy naukowych. Znacznym osiągnięciem była natomiast stale rozwijająca się (od 1923r.) biblioteka. W celu poszerzenia wiedzy i poznawania kraju, od 1929 r. w Gimnazjum organizowano wycieczki historyczno – geograficzno – przyrodnicze. Dużą wagę przywiązywano do wychowania. Założycielom szkoły zależało, aby „wyrobić w chłopcach solidny charakter, oparty na zasadach wiary katolickiej i na tradycjach polskich, i w ten sposób wykształcić prawych, światłych i dzielnych Polaków”. Codzienne wspólne modlitwy na początku i na zakończenie lekcji, obowiązkowe uczestnictwo w niedzielnych mszach i dobrowolne w codziennych, przystępowanie do sakramentów świętych cztery razy w roku i częściej, odprawianie trzydniowych rekolekcji wielkanocnych wyznaczały rytm życia. Od 1927 roku szkoła posiadała własną kaplicę. Do 1932 r. „Biskupiak” funkcjonował jako 8-letnie Gimnazjum typu humanistycznego. (Ówczesne gimnazja dzieliły się na 3-letnie niższe i 5-letnie wyższe typu humanistycznego i matematyczno – przyrodniczego.) Od 1932 roku zaczęło się stopniowe przekształcanie 8-klasowych gimnazjów w 4-klasowe gimnazja i 2-letnie licea. Zgodnie z nową reformą, w roku szkolnym 1932/33 w Gimnazjum im. św. Stanisława Kostki nie powstały klasy wstępne i I-III, pozostały nadal klasy od IV wzwyż. Wykorzystując reorganizację szkolnictwa, Towarzystwo Opieki nad Gimnazjum Katolickim podjęło inicjatywę utworzenia, w miejsce utraconych klas wstępnych, szkoły powszechnej, która miała się mieścić w gimnazjalnym gmachu. Szkoła powszechna rozpoczęła działalność we wrześniu 1933 roku. W latach trzydziestych grono nauczycielskie liczyło kilkanaście osób. Jednym z nauczycieli był również Jan Pazdur, historyk silnie związany z życiem kulturalnym Kielc, inicjator założonego w 1933 roku Kieleckiego Towarzystwa Historycznego, a po II wojnie światowej autor monografii miasta, bardzo dobry nauczyciel i opiekun młodzieży.

Po wybuchu II wojny światowej placówka bardzo szybko, bo już 6 września 1939 roku, została zajęta przez wojsko niemieckie. W czasie okupacji mieściła się tam siedziba żandarmerii i oddziałów SS oraz częściowo szpital wojskowy. Mimo to szkołą nadal opiekował się ks. Szczepan Sobalkowski, który objął funkcję dyrektora 27 czerwca 1939 roku. Wojsko opuściło gmach 1 września 1941 roku, aby trzy lata później zająć go ponownie. Ostatecznie wojsko niemieckie opuściło szkołę 15 stycznia 1945 roku. W czasie wojny profesorowie szkół katolickich (m.in. Bolesław i Zofia Kozłowscy) prowadzili zajęcia w jednej z czterech tajnych szkół średnich, Nauczyciele z „Biskupiaka” zaangażowani byli w działalność podziemnych organizacji politycznych. Wielu z nich zginęło w obozach koncentracyjnych (m.in. polonista Felicjan Zaręba, geograf Jan Ondraszek)i na polu walki (biolog Leon Onyszkiewicz). Szczęśliwie, z obozu w Sachsenhausen powrócił Jan Pazdur. Wojna pochłonęła też życie 38 uczniów „Biskupiaka”. Nazwiska poległych profesorów i chłopców zostały umieszczone na tablicy wmurowanej w ścianę kaplicy, podczas obchodów 25-lecia Gimnazjum im. Św. Stanisława Kostki, w 1948 roku. Powojenna interesująca historia szkoły rozpoczęła się, gdy front wojskowy przesunął się na zachód od Kielc, a nowym dyrektorem szkoły, mianowanym przez biskupa Czesława Kaczmarka, został Stanisław Dobrzycki. Już dwa miesiące po wyzwoleniu Kielc, 9 marca 1945 roku w Prywatnym Gimnazjum Męskim im. św. Stanisława Kostki rozpoczęła się nauka. Szkoła zaczęła funkcjonować w nowych warunkach… Polski Ludowej.

Cztery lata później Gimnazjum zostało przejęte przez władze komunistyczne. Gimnazjum im. św. Stanisława Kostki nazwano III Państwową Męską Szkołę Ogólnokształcącą stopnia licealnego. Funkcję dyrektora objął Stanisław Przondo, którego pół roku później zastąpił Stanisław Kozłowski. W trakcie jego kadencji, w 1951 r., do budynku gimnazjum wprowadzono Szkołę Podstawową nr 8. Połączonym szkołom nadano nazwę „Szkoła Podstawowa i Liceum Towarzystwa Przyjaciół Dzieci nr 1”, a w szeregi uczniów zaczęto przyjmować również dziewczęta. Po zlikwidowaniu TPD (1956r.) szkoła przyjęła nazwę „Szkoła Podstawowa i Liceum Ogólnokształcące nr 1”. Po odejściu dyrektora St. Kozłowskiego (1960r.) pełniącym obowiązki dyrektora był Adam Lechman, którego rok później zastąpił Bolesław Nosal. W roku 1966 nastąpiła likwidacja szkół jedenastoletnich, w efekcie czego powstała Szkoła Podstawowa nr 24 i V Liceum Ogólnokształcące im. Piotra Ściegiennego. Przed jubileuszem 50-lecia szkoły wnętrze budynku zostało poddane remontowi… Kaplicę zaadoptowano… na aulę szkolną…

Dopiero w grudniu 1992 r. Komisja Majątkowa URM postanowiła zwrócić budynek z dniem 1 sierpnia 1997 r. Diecezji Kieleckiej Kościoła Katolickiego.Po 50 latach Towarzystwo Szkoły Katolickiej reaktywowało Katolickie Liceum Ogólnokształcące im. św. Stanisława Kostki i Katolicką Szkołę Podstawową, a w 1999 roku powołało do istnienia Katolickie Gimnazjum.

BIBLIOGRAFIA:

– „Szkoła 'NA GÓRCE'” – Hanna Wójcik-Łagan, Andrzej T. Pater
– „Intensywny rozwój myśli teologicznej Seminarium Duchownego w Kielcach (1981-2002)” – ks. Henryk Witczyk)