W piątek 17 marca 2023 r. klasa IB razem z panią prof. Joanną Nowek i panią prof. Grażyną Mańkowską udała się do Energetycznego Centrum Nauki w Kielcach. Głównym celem wycieczki były warsztaty na temat luminescencji. Po dotarciu na miejsce w pierwszej kolejności zwiedziliśmy Wystawę Energia, składającą się z 28 interaktywnych stanowisk, przeznaczonych do eksperymentowania. Wystawa podzielona została na trzy strefy: „Ogień i Ziemia”, „Powietrze i Woda” oraz „Człowiek”. Wszystkie traktują o powstawaniu energii i jej wykorzystywaniu w codziennym życiu. Odwiedziliśmy również kino, gdzie obejrzeliśmy krótki film o energii: czym jest, skąd się wzięła, jakie są najpopularniejsze źródła energii odnawialnych, ich zagęszczenie oraz wydajność. Czy wiedzieliście chociażby, że koszty wytworzenia takiej samej ilości energii przez elektrownie jądrowe są nawet do czterech razy tańsze niż w elektrowniach węglowych?
Najwięcej emocji wzbudziły jednak warsztaty. Tematem przewodnim była luminescencja, czyli emisja światła bez powstawania ciepła, nazywana przez to zimnym świeceniem. Zjawisko to jest bardzo popularne w przyrodzie. Wykorzystują ją np. świetliki, które za pomocą świecących odwłoków przywabiają partnerów, czy ryby głębinowe, których światełka przywabiają ofiary. Oczywiście zjawisko bioluminescencji wykorzystują nie tylko zwierzęta. Przykładem jest opieńka miodowa, grzyb żyjący również w Polsce. Wykonaliśmy również doświadczenie polegające na wrzuceniu kory kasztanowca do wody – w świetle lamp UV dało się zauważyć wytwarzane przez nią jasnoniebieskie światło.
Luminofory – związki wykazujące luminescencję – dodawane są również do niektórych produktów użytku codziennego, takich jak wybielacze, zakreślacze czy nawet napoje gazowane np. tonik. Światło lamp UV umożliwiło zaobserwowanie nam tego zjawiska.
Jednym z typów luminescencji jest tzw. tryboluminescencja, wywołana czynnikiem mechanicznym. Kiedy na kostkę cukru upuszczony zostanie ciężarek, przy świetle UV widać krótki rozbłysk. Doświadczenie zostało pokazane na filmiku.
Na koniec każdy z nas otrzymał pojemniczek ze sztucznym śniegiem i jednym z luminoforów, które należało przesypać do probówek i zalać zabarwioną wodą. Otrzymane w ten sposób lampki zabraliśmy ze sobą jako pamiątki.
Wycieczka była bardzo ekscytująca, a wszyscy uczestnicy opuścili Centrum z uśmiechami na ustach. Stwierdziliśmy, że zarówno wystawa jak i warsztaty były interesujące i zachęciły nas do poszerzenia wiedzy na poruszone tematy.
Natalia Smoleń IB
